Tropico: een paradijselijk eilandje in de oceaan. Kijkend vanaf het strand, met ruisende palmbomen om je heen, zie je de inwoners hun dagelijks bestaan leiden. Dichtbij staan wat gezellige restaurants. Verderop, tussen moderne hoogbouw, gaat een kerktoren schuil (“Nog gebouwd in de koloniale tijd”, vertelt een voorbijganger). En dicht bij de grens met het oerwoud staan de bananenplanten al in bloei. Het enige nadeel van het eiland, zo staat er in de folder, is de megalomane dictatorfamilie in het paleis…

De Tropico-serie gaat alweer geruime tijd mee. De opzet is sinds het eerste deel in 2001 niet veranderd. Als speler ben je dictator (pardon, “El Presidente”) van het eilandstaatje en probeer je het land op te bouwen, de bevolking tevreden te houden en je Zwitserse bankrekening te spekken. De game weet het onderwerp van een totalitaire staat luchtig te houden door de draak te steken met veel aspecten van het dictatorschap. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de vele bijzondere personages en karikaturen met wie je contact krijgt. Een vrolijke sfeer wordt ook neergezet doordat alles zich afspeelt op een kleurig, zonnig eiland met een catchy Latin-soundtrack op de achtergrond.

Als dictator van het eiland ben je verantwoordelijk voor al het beleid, de economie en de gebouwen. Een ronde begin je doorgaans met enkel je paleis, je haven en twee gebouwtjes voor je vervoerders en je bouwlieden. Geld verdien je door exportproducten te maken. In de opbouwfase komen deze voornamelijk van je plantages en mijnen, later in het spel maak je de meeste winst met je fabrieken. Even zo belangrijk is het letten op je bevolking. Deze hebben uiteenlopende eisen, en je doet er goed aan om hieraan tegemoet te komen. Deze eisen zijn aan het begin van het spel makkelijk: je kunt je populariteit snel laten verhogen door te zorgen dat iedereen werk en een dak boven z’n hoofd heeft.


Naarmate de bevolking groeit moet je ook rekening houden met andere aspecten: gezondheid, veiligheid, vermaak en vrijheid zijn enkele zaken die geregeld moeten worden. Voornamelijk gebeurt dit door meer gebouwen te bouwen (klinieken, restaurants en politiebureaus), maar je kan ook met het uitvaardigen van edicten de boel sturen.

Net als voorheen is de bevolking ingedeeld in verschillende groepen, vaak met tegenstrijdige belangen. Zo heb je bijvoorbeeld een groep kapitalisten en communisten op je eiland wonen. Iedereen volledig tevreden houden is lastig, maar je zult toch moeten proberen om de relaties met de bevolkingsgroepen niet volledig te laten bekoelen. Gebeurt dat wel, dan kun je het aan de stok krijgen met rebellen die je samenleving omver proberen te duwen. Je bent natuurlijk nog wel een dictator, en kan dissidenten dan ook altijd laten verbannen of uit de weg laten ruimen.

Nieuw in Tropico 5 is de indeling in verschillende tijdperken. De vorige delen speelden zich voornamelijk af tijdens de Koude Oorlog. Tropico 5 begint een stuk eerder, tijdens het koloniale tijdperk. Hier ben je nog geen president, maar slechts gouverneur, die het eiland uit naam van de Kroon moet besturen. Je mandaat wordt verlengd als je opdrachten uitvoert die de koning leuk vindt, zoals het exporteren van voldoende hout voor de nieuwe vleugel van z’n paleis. Wanneer je mandaat afloopt zul je je positie verliezen.

Schoothondje van de koning zijn is geen lot waar ieder zichzelf respecterend aspirant-dictator zich naar wil schikken. Revolutie en onafhankelijkheid is de weg voorwaarts. Dit klinkt uiterst spectaculair, maar gameplaygewijs is het vrij simpel: zorg dat de aanhang onder rebellen groet en dat de burgers tevreden zijn, en je krijgt vanzelf de optie om je onafhankelijkheid uit te spreken. Geef de koning er een zak geld bij, en het geheel verloopt volkomen pijnloos.

Je creëert ook een eerste grondwet op dit moment, waarin je regels op verschillende gebieden vastlegt. De grondwet in het koloniale tijdperk is beperkt, en richt zich op zaken als stemrecht en het beheer van je leger. In latere tijdperken voeg je clausules op gebieden als immigratie, economie en natuur toe. Per onderwerp kies je uit een drietal verschillende mogelijkheden. Je kan bijvoorbeeld de grenzen sluiten, ze openzetten voor alle immigranten, of enkel hoogopgeleide immigranten toestaan. De verschillende groeperingen en de supermachten waarmee je te maken krijgt hebben hun eigen voorkeuren voor hoe een land bestuurd moet worden, en de gemaakte keuzes hebben daardoor een effect op je relaties. Omdat de grondwet voor een lange tijd vastligt is het goed om erbij stil te staan wie je als vriend wil hebben.


Na het koloniale tijdperk kom je in het tijdperk van de wereldoorlogen. Vanaf hier lijken de tijdperken sterk op elkaar. Het voornaamste verschil zit hem in de beschikbare gebouwen en de supermachten waar je mee te maken krijgt. Voor het spelverloop maakt het alleen weinig uit of je onderhandelt met de geallieerden en de asmogendheden of met de VS en de USSR. De tijdperken zorgen dan ook voornamelijk voor een beperking in je mogelijkheden, totdat je het volgende tijdperk weet te bereiken. Dit is op zich niet erg, maar naast dit systeem van tijdperken heeft Tropico 5 ook een onderzoekssysteem. Dit werkt vrij simpel, met het bouwen van bijvoorbeeld een bibliotheek verzamel je punten die je gebruikt om bepaalde gebouwen vrij te spelen. Je kunt enigszins de volgorde van het onderzoek zelf bepalen, maar globaal gezien moet je vrij lineair door de technologieboom heengaan. Door deze beide systemen zet Tropico 5 veel van de mogelijkheden aan het begin van de game op slot en moet je ze eerst verdienen. Dit zorgt er voor dat je je aan het begin van het spel wat onthand kunt voelen.

Ook nieuw in Tropico 5 is je dictatorfamilie. Je begint het spel nog steeds met het ontwerpen van je leider en het uitkiezen van een specialiteit die een bepaalde bonus meebrengt. Zelf koos ik Cheapskate, waardoor ik permanent korting op gebouwen kreeg. Na verloop van tijd krijg je er via bepaalde gebeurtenissen dynastieleden bij, waarbij je ook weer een specialiteit en een uiterlijk kan kiezen. Deze dynastie voegt weinig toe. De extra passieve bonus is natuurlijk altijd leuk, en je kan wat meer voordeel behalen door de familieleden als manager over een gebouw aan te stellen. Dit levert een kleine bonus op, bijvoorbeeld dat de efficiëntie van het gebouw omhoog gaat. Het nut houdt hier alleen wel een beetje op, afgezien van de sporadische gebeurtenissen waarbij je bijvoorbeeld gevraagd wordt om iemand erop uit te sturen om met de VS te onderhandelen.


De campagnemodus is vrij uitgebreid, en helpt je om bekend te raken met alle aspecten van de game. De missies sluiten op elkaar aan, en focussen regelmatig op een bepaald aspect van Tropico. Volg de instructies op, en je bouwt een goed ontwikkeld, divers eiland. Zo is er bijvoorbeeld een missie waarin je je eiland als toeristische trekpleister wil profileren. De opdrachten worden overgoten met het typische, humoristische Tropico-sausje. De teksten zijn hierbij scherp geschreven, en je opdrachten zijn allemaal onderdeel van een groter plan. Zo wil je deze toeristen niet hebben om er simpelweg geld aan te verdienen, nee, je hebt ze juist nodig omdat je een dubbelganger wil vinden voor je schaduwachtige opdrachtgever en daarvoor een Westerling nodig hebt.

Een nadeel bij deze versie van Tropico is het micromanagement. Zoals gezegd kun je managers aanstellen over gebouwen. Hiervoor krijg je de beschikking over een groep van eilandbewoners met speciale vaardigheden die je kan verdelen. Dit betekent wel dat je regelmatig bij je gebouwen langs moet om managers aan te stellen of te verplaatsen. Daarnaast hebben alle gebouwen een budget dat je kan verhogen of verlagen om de efficiëntie te beďnvloeden, en heeft een deel van de gebouwen bepaalde upgrades die je kan installeren. Je bent dus regelmatig aan het rondklikken om te zien wat beter kan. Een onderdeel waar ik juist graag meer micromanagement had gezien is het vechten. Je hebt geen rechtstreekse besturing over je troepen. In plaats daarvan worden enkele gebouwen door de aanvallers als doelwit aangewezen, en heb je de optie om deze met hoge of lage prioriteit te verdedigen, waarna je troepen automatisch een gebouw kiezen om naartoe te gaan. Je krijgt hierdoor bijvoorbeeld de rare situatie dat je soldaten op weg zijn naar een gebouw en totaal de vijandelijke troepen negeren die ze onderweg tegenkomen, waardoor aanvallers veel meer tijd krijgen om je gebouwen te slopen.


De interface werkt ook niet altijd mee. Veel spelstatistieken staan in een almanak, maar deze is niet op alle fronten even duidelijk opgesteld. Hierdoor spendeer je relatief veel tijd met het klikken door de almanak, op zoek naar informatie over bijvoorbeeld de bezettingsgraad van je huizen en de werkloosheid onder je bevolking. Andere informatie, zoals het bereik van een kliniek, ontbreekt helemaal. En ik wist pas dat ik extra vervoerders moest gaan bouwen op het moment dat ik meldingen kreeg dat de opslagcapaciteit van mijn gebouwen bereikt was. Die informatie kon ik op een eerder moment niet achterhalen.

Tropico 5 is al met al een prima city builder. Het bouwen van je stad werkt vlot, en het politieke aspect in deze serie is uniek. De nieuwe mogelijkheden van Tropico 5 zijn niet altijd even goed uitgedacht, en voegen weinig toe aan de game. Daardoor is het vooral meer van hetzelfde geworden. Voor nieuwkomers zorgt de rustige opbouw met tijdperken voor een goede introductie, maar wie al meer bekend is met de voorganger moet zich afvragen of hij de nieuwe functies genoeg waard vindt om van de voorganger over te stappen.