Net een jaar na de vorige uitbreiding komt er voor Civilization V alweer een nieuwe uitbreiding uit, Brave New World. Kan je in een jaar genoeg veranderingen ontwikkelen om een waardige uitbreiding te maken?

Terwijl de laatste bommenwerpers terugvliegen denderen mijn tanks de rokende stad Persepolis binnen. De Perzen zijn tot de knieën gebracht. Ik blik terug op onze lange geschiedenis als buren. Het was ergens goed misgelopen in onze verstandhouding. Alle andere landen keken op naar mijn samenleving, als baken van cultuur en vrijheid. Mensen bezochten van heinde en verre mijn steden, en stonden versteld van de muziek en de literatuur die mijn natie voortbracht. Behalve de Perzen. We waren altijd al wat neutraal naar elkaar toe. Ik had lang geleden door een overtuigend pleidooi de Wereldbijeenkomst overgehaald om het Protestantisme tot wereldgodsdienst te verheffen, wat kwaad bloed bij de Perzen zette. De echte wig werd tussen ons gedreven toen we afwijkende beslissingen maakten over de beste manier om ons volk te besturen. Ik was er op dat moment van overtuigd geraakt dat mijn bevolking zoveel mogelijk in vrijheid moest leven. Darius, de leider van de Perzen, koos een ander pad. Hij had lering kunnen trekken van de andere samenlevingen die dat geprobeerd hadden: hun bevolking kwam in opstand, omdat ze liever een samenleving naar mijn model hadden. Nu ja, als het niet goedschiks kan, dan maar kwaadschiks. Ik was toch toe aan een beetje uitbreiding…


Dit zijn in het kort mijn ervaringen met de tweede uitbreiding voor Civilization V, Brave New World. De eerste uitbreiding, Gods and Kings, had al enkele interessante veranderingen gebracht, maar deze waren voor een groot deel gefocust op de eerste helft van de game. Bij Gods & Kings is deze fase dan ook het meest interessant. Je bent dan druk bezig met nieuwe gebieden ontdekken, volken ontmoeten en steden stichten. De hoeveelheid activiteit neemt af nadat de hele wereld ontdekt en bebouwd is. De snelheid gaat wat uit de game en je neemt een meer afwachtende houding in, tenzij je je bezig gaat houden met oorlogvoeren. Brave New World weet dit probleem te doorbreken, door wijzigingen toe te voegen die je ook in de tweede helft van de game genoeg om handen geven.

De eerste wijziging is het toevoegen van handelsroutes. Het was altijd al mogelijk om wegen tussen steden aan te leggen en hierdoor automatisch goud te krijgen. Daarbij komt nu ook de mogelijkheid om geld te verdienen door iets actiever te handelen. Met schepen en karavanen kan je een handelsroute aanleggen naar stadstaten of steden van andere naties. Deze leveren beide steden primair geld op, waarbij de eigenaar van de route iets meer verdient, maar ook religie en wetenschapspunten worden vervoerd over de route. Als je handelt met een speler die op technologisch vlak achterloopt geef je hem dus een bonus. Alternatief leg je een route naar een van je eigen steden aan, waardoor deze van meer voedsel of productie wordt voorzien. Het maximale aantal routes is beperkt, dus je zult moeten keuzes moeten maken. Je moet hierbij ook rekening houden met de mogelijkheid dat de route geplunderd kan worden door barbaren of vijandige leiders. Zoals met meer elementen in Civilization V gaat het aanmaken van een route bijna automatisch: kies naar welke stad een schip of karavaan toe moet gaan, en de komende dertig beurten reist hij heen en weer, waarna je weer een nieuwe bestemming kan kiezen.


Een tweede grote verandering is de Wereldbijeenkomst, een samenwerkingsverband van alle staten waarbij gestemd wordt op bepaalde voorstellen. Deze lijkt sterk op het Apostolisch Paleis en de Verenigde Naties uit Civilization IV. De eerste speler die alle andere naties ontmoet heeft en de drukpers heeft uitgevonden wordt automatisch gastheer van deze bijeenkomst. De gastheer dient, samen met de speler met de meeste afgevaardigden, een voorstel in waar na een aantal beurten over gestemd dient te worden. Voorstellen lopen ver uiteen. Met bepaalde voorstellen worden spelers dwarsgezeten door bijvoorbeeld een bepaald luxegoed te verbieden of een handelsembargo af te roepen. Andere voorstellen helpen juist de spelers. Zo kunnen er bonussen aan bepaalde religies of ideologieën worden gegeven, kan de verschijning van Great People versneld worden of kan er besloten worden om de Olympische Spelen in het leven te roepen.


Nadat een voorstel is ingediend duurt het enkele beurten voordat erover gestemd gaat worden. Stemmen gaat door middel van afgevaardigden. De hoeveelheid afgevaardigden die je krijgt is onder andere afhankelijk van het aantal geallieerde stadstaten dat je bezit en het feit of je de gastheer bent. Iedere afgevaardigde kan per stemronde een keer een stem uitbrengen. Je verdeelt dus je stemmen over de voorstellen. Omdat er enige tijd zit voordat er gestemd wordt heb je de mogelijkheid om de uitkomst te beïnvloeden. Dit kan je doen door meer stadstaten aan je kant te krijgen of de stemmen van de andere beschavingen te kopen. Ook de verkiezing voor Wereldleider, waarmee je een diplomatie overwinning haalt, loopt nu via dit systeem.

Waarschijnlijk zit de grootste verandering in de vernieuwing van het cultuursysteem en de bijbehorende cultuuroverwinning. Winnen op cultuurbasis vereist nu een actievere rol, door de introductie van toerisme. Net als cultuur verdien je nu iedere beurt toerismepunten. De winst behaal je door gedurende de game opgeteld meer toerismepunten te verdienen dan dat de andere spelers cultuurpunten hebben. Het achterliggende idee is dat jouw cultuur zo populair is dat mensen graag in je steden op bezoek komen. Wanneer je meer toerisme hebt dan een andere beschaving cultuur heeft domineert jouw cultuur de andere. Zelf cultuur verzamelen is dus een effectieve verdediging tegen spelers die deze overwinning proberen te behalen, waar voorheen je enige keuze om een cultuurspeler tegen te houden was om hem aan te vallen. Toerisme verzamel je door kunstenaars, schrijvers en musici Grote Werken te laten maken, zoals de Mona Lisa. Deze Werken kan je in bepaalde gebouwen plaatsen, zoals het museum of het amfitheater. Ook kun je in latere tijdperken archeologen eropuit sturen om naar artefacten te zoeken, zowel op je eigen land als bij andere naties, die je in je musea tentoon kan stellen.


Het plaatsen van deze werken vereist nog wel wat planning. Hiervoor gebruik je een soort curator-minigame. Bepaalde gebouwen, zoals bijvoorbeeld het Louvre, hebben plaats voor twee of meer werken. Hang je de kunstwerken in deze gebouwen op in een bepaalde combinatie van herkomstland en tijdperk, dan krijg je bonustoerismepunten. Hiervoor kan het ook nodig zijn dat je kunstwerken moet ruilen met andere beschavingen. Hier zitten wel enkele problemen aan. In de eerste plaats werkt de interface niet mee: alle kunstwerken hebben hetzelfde icoontje, en pas na een mouseover zie je wat de herkomst is. Om te bepalen wat waar moet hangen moet je dus langs je kunstwerken gaan. Daarnaast is er uiteindelijk toch maar één bruikbare configuratie: degene waarmee je de meeste punten krijgt. Het vinden van deze configuratie is alleen iets te omslachtig (je moet ook nog rekening houden met steden die door bepaalde gebouwen een procentuele bonus op toerisme krijgen), en dit is iets wat ook wel geautomatiseerd had mogen worden.

In Brave New World word je bij het bereiken van het moderne tijdperk gedwongen om uit drie verschillende ideologieën een keuze te maken: Vrijheid, Orde of Autocratie. Ideologieën bieden bepaalde voordelen, in de vorm van een eigen selectie sociale beleidsvormen. Zo kent de Vrijheid-tak een mogelijkheid om in een keer zes gratis soldaten te krijgen of om onderdelen van het ruimteschip met goud te kopen. Kies je voor Orde, dan kan je ruimteschiponderdelen met Great Engineers afmaken. Zo biedt elke ideologiekeuze een andere route naar je doel, en richten ze zich op enkele verschillende onderdelen. Tegelijk is het bezitten van een andere ideologie een breekpunt in de relatie, dus bij de keuze kan je het beste ook rekening houden met de diplomatie. Ook op dit vlak speelt toerisme een rol. Wanneer een samenleving cultureel gedomineerd wordt door eentje met een andere ideologie wordt de bevolking hiervan zeer ontevreden. Dit kan zo’n grote druk opleveren dat de leider weinig meer keus heeft dan van ideologie te wisselen. Als je niet wil dat dat gebeurt, zul je dus wel het een en ander in cultuur moeten investeren om bij te blijven met de rest.


Deze nieuwe spelelementen zijn voor het meerendeel geslaagd. De extra mogelijkheden zijn mooi afgerond en houden je zeker in de latere fases van de game goed bezig. Dit komt voornamelijk omdat er nu meer strategische keuzes gemaakt moeten worden, die ook tijdens het eindspel nog een grote impact kunnen hebben. Met de komst van de Wereldbijeenkomst en de grotere focus op ideologieën is een goede verdieping in de diplomatie aangebracht. Civilization V was op dit vlak altijd al wat minder uitgebreid, maar deze toevoegingen zijn logisch en zorgen ervoor dat de computerspelers ook wat meer als echte karakters gaan leven. Automatisch heb je een bredere en diepere interactie met de andere naties. De nieuwe systemen weten ook soepeltjes enkele huidige spelelementen aan te passen. Zo kan de spion dit keer als diplomaat aan het werk gaan, waardoor je stemmen kunt kopen voor de Wereldbijeenkomst en bonussen kunt krijgen op toerismepunten. Dit lost tegelijk een probleem met de spion uit Gods & Kings op. In dat deel verloor de spion een flink deel van zijn bruikbaarheid als je qua technologieën op kop liep, maar nu blijft hij inzetbaar.

Uiteraard is het geen Civilization-uitbreiding zonder nieuwe beschavingen, gebouwen en wonders toe te voegen. Onder andere de Zoeloes, Polen en Venetië maken hun opwachting. Deze laatste is vrij interessant. Vroeger was Venetië nog een stadstaat, en hij speelt ook grotendeels als eentje: het is namelijk onmogelijk om nieuwe steden te stichten. Steden die veroverd zijn kunnen enkel als puppet state gebruikt worden. Dit lijkt lastig, maar wordt enigszins goedgemaakt door de unieke Great Merchant van Venetië: deze kan namelijk andere stadstaten op de kaart overnemen. Twee nieuwe scenario’s laten je de Amerikaanse Burgeroorlog naspelen of de kolonisatie van Afrika. Dit tweede scenario toont je de geschiedenis van verschillende kanten. Als Europese macht draait het voornamelijk om de ontdekking van het nieuwe continent en de zoektocht naar archeologische schatten en wereldwonderen, terwijl je als Afrikaanse natie de eenheid van je volk probeert te bewaren. Voor wie de ontdekkingstocht het leukste deel van Civilization vindt is dit een geslaagd scenario, hoewel dit vooral in de eerste tiental beurten leuk is.


Civilization V week op enkele grote vlakken af van zijn voorganger. Er werden spelelementen geschrapt, grote wijzigingen in het beheren van eenheden doorgevoerd en veel versoepelingen in de complexiteit aangebracht. Toch was het zeker een leuke game, en iedere uitbreiding weet hier goed op voort te bouwen. Brave New World komt nu weer met een aantal brede veranderingen. De nieuwe spelonderdelen vallen soepel op hun plaats en voelen ook alsof ze altijd al in de game thuishoorden. Zeker door toevoegingen als het stemmen in het Wereldcongres gaat de wereld een stuk meer voor je leven en voelen de andere beschavingen een stuk meer als echte spelers aan. Zo ontstaat een bredere diversiteit in keuzes en mogelijkheden, en is Brave New World een geslaagde uitbreiding.