In 1995 verscheen de Terry Gilliam (Monty Python, Brazil) film in de bioscoop. De thriller neemt ons 130 minuten lang mee in een film met Bruce Willis (Die Hard), Brad Pitt (Fight Club) en Madeleine Stowe (We Were Soldiers). Is deze film jouw tijd waard?

12 Monkeys begint in een grauwe toekomst waarin de mensheid grotendeels uitgeroeid is door een virus. De resterende mensheid heeft zich ondergronds teruggetrokken om het virus te vermijden. De leiding van deze ondergrondse wereld laat regelmatig gevangenen bovengronds de wereld verkennen om dieren te zoeken om zo een antivirus te kunnen samenstellen. Eén van die gevangenen is James Cole (Bruce Willis), in zijn verkenningstocht ontdekt hij symbolen van een terroristische groepering onder de naam 12 Monkeys. De leiders besluiten Cole een extra opdracht te geven: reis terug naar het verleden en zoek een puur exemplaar van het virus en informatie over de 12 Monkeys. Door een fout belandt hij echter in 1990 in plaats van 1996 en wordt hij opgesloten in een psychiatrische instelling waar hij de dokteres Railly (Stowe) en de patiënt Jeffrey Goines (Pitt) ontmoet. Cole beïnvloedt het leven van Railly en Goines waarbij die laatste uiteindelijk de leider van de 12 Monkeys wordt door de ideeën die Cole hem geeft.


Dit is een duidelijke paradox: Cole veroorzaakt de 12 Monkeys, maar zonder zou hij nooit tijdreizen. Deze paradox is echte niet de enige. Ze zorgen ervoor dat je gaat nadenken over het concept van tijdreizen en de invloed ervan. Door de archaïsche vertelmethode waarbij puzzelstukjes (zoals de droom van Cole) continu worden aangepast, verandert het verhaal ook continu. Pas op het einde vallen alle stukken in elkaar zodat de uitkomst een grote verrassing blijft. De film slaagt hier echter in zonder een slechte wending te nemen. De film wordt echter gedragen door de sterke acteerprestaties van Willis en Pitt. Stowe's prestatie is niet slecht, maar verbleekt in vergelijking met de prestatie van de twee andere acteurs. In het begin van de film verblijft Goines in een mentale instelling waarbij Pitt schitterend de mentale gestoorde tot leven brengt. Bij Willis is de acteerprestatie subtieler. In het begin speelt hij een typische rol, maar zijn personage gaat twijfelen aan de realiteit en Willis kan dit goed vertolken.

Ook de omgevingen zijn een pluspunt, deze dragen op eenvoudige wijze bij aan de sfeer zonder overdreven CG elementen die kenmerkend zijn in hedendaagse films. De sfeer valt te vergelijken met andere post-apocalyptische films zoals Escape from LA. De muziek helpt hierbij, deze sleept je mee in de gebeurtenissen. De film heeft enkele belangrijke thema's waarbij het tijdreizen het meest opvallende is, maar ook geheugen en gekte zijn thema's in de film. Cole begint bijvoorbeeld te geloven dat hij zich alles inbeeldt. Qua thema, verhaal en filmische techniek is 12 Monkeys vergelijkbaar met de Franse kortfilm La Jetée. Ook deze film heeft een post-apocalyptische wereld waarin iemand uit de toekomst terugreist naar een zorgeloos verleden om de toekomst te redden. Uniek is 12 Monkeys dus niet, maar hij is de moeite waard. Met 12 Monkeys heeft Terry Gilliam een topfilm neergezet met een schitterende Bruce Willis en Brad Pitt. Deze film mag niet ontbreken in je collectie.