Animatiestudio Gainax maakte hun televisiedebuut met Nadia: The Secret of Blue Water, een goede samenwerking tussen Studio Ghibli's Hayao Miyazaki. Het was echter een creatieve ramp voor hun regisseur Hideaki Anno die in een zware depressie belandde. Het was uit die depressie dat Neon Genesis Evangelion werd geboren.

Animatieserie Neon Genesis Evangelion, dat in 1995 op de Japanse televisie debuteerde, was echter meer dan een therapeutische oefening voor een man die emotioneel gebroken was nadat hij zijn creativiteit niet kon ontplooien op het langlopende Nadia project. Het werd onmiddellijk een fenomeen dat twintig jaar later nog steeds symbool staat voor meer zwaarwichtige animatieseries. Regisseur Hideaki Anno blijft samen met zijn Gainax continu werken aan nieuwe onderdelen van de serie. Neon Genesis Evangelion zal binnenkort zelfs voor het eerst een Blu-Ray release ontvangen wat de hoop op een vernieuwde Engelstalige release - de licentie was eigendom van het failliete ADV Films - doet opleven. Het is dan ook interessant om nu terug te keren naar het begin, naar de serie waarmee het allemaal mee begon om te kijken waarom Evangelion een symbool is geworden en waarom de actie- en filosofierijke serie verplichte kost is voor elke volwassen en jongvolwassen animatieliefhebber.

Neon Genesis Evangelion speelt zich af in een post-apocalyptische 'toekomst' waar de mensheid de restanten van het oppermachtige wezen Adam heeft gevonden. Het leidde niet alleen tot een catastrofe die een groot deel van de wereld onbewoonbaar maakte, maar het leidde eveneens naar een ontzagwekkende reeks voorspellingen: Adam is simpelweg de eerste van een serie Engelen die één na één zullen proberen om de mensheid te vernietigen. Het is natuurlijk nutteloos om op te geven, het geheimzinnige NERV werkte in samenwerking met de Verenigde Naties aan het 'Evangelion' project, een project om gigantische robots te bouwen die de Engelen kunnen afstoppen. Het project dat verhuld is in mysteries, geheimen en verraad heeft echter één groot probleem: het is aan veertienjarige kinderen - die niet geraakt zijn door de verschijning van Adam - om de robots te besturen. Het is aan hen om te gaan met de druk om de wereld te redden.


Het geheel is opgebouwd rond de jongen Shinji Ikari die door zijn vader - de directeur van NERV - wordt opgeroepen als piloot voor EVA Unit-01. Shinji heeft echter een turbulente relatie met zijn vader, hij werd namelijk emotioneel gebroken door het overlijden van zijn moeder en de daaropvolgende breuk met zijn vader. Het is door wrede omstandigheden aan die depressieve jongeman om de wereld te redden én te ontdekken hoe te genieten van het leven. Shinji is geen perfecte protagonist die alleen maar vooruit gaat, Anno is niet bang om zijn hoofdpersonage af te straffen, zelfs wanneer hij geen fouten maakt. Het zorgt dan ook voor een wreed zicht op de menselijke psyché, het is aan ons om recht te blijven ondanks de vele tegenslagen die we moeten verwerken. Het is een thema dat voornamelijk met tieners zal resoneren, maar het blijft herkenbaar ongeacht de leeftijd van de kijker.

Shinjj Ikari wordt omringd door een uitgebreide cast, elk met hun eigen demonen die al dan niet dieper worden toegelicht. Hij krijgt voornamelijk gezelschap van de andere piloten Rei Ayanami en Asuka Soyru, en hun begeleidster Misato Katsuragi die samen de vrouwelijke invloed op zijn leven vormen. Het zijn karakters die elk op hun eigen wijze een deel van Shinji's karakter voorstellen in een soort Freudiaanse analyse van zijn innerlijke gedachtegang. Het gaat tegelijkertijd echter ook om interessante, diverse personages met elk een eigen unieke stem en ontwerp die elk op hun eigen manier de aandacht trekken. Neon Genesis Evangelion weet alle personages memorabel te maken - inclusief de zeer late verschijningen - door hen uiteenlopend te maken met een uiterlijk dat die verschillende persoonlijkheden accentueert.

De serie begint zeer actierijk met regelmatig hints naar het diepere plot - dat nooit echt compleet wordt uitgelegd ondanks de overvloed aan vervolgende films en spin-offs - zodat Neon Genesis Evangelion een lage instapdrempel heeft. Het verandert echter plotseling in de laatste zeven-acht episodes waar de karaktermotivaties een flinke stap voorwaarts nemen. Anno besliste namelijk op het laatste moment om een andere invalshoek te kiezen voor de serie wat eveneens een impact had op het productieschema. Het bedrijf zette dan ook opzettelijk op animatiegebied een stap achteruit, iets wat met name duidelijk wordt in episode 25 en 26 die volledig vanuit het hoofd van Shinji worden beleefd. Het zorgt voor een opvallend einde met weinig animatie, enkele grappige momenten en eindeloze filosofische gesprekken die boeiender zijn dan je nu vreest. Het is hierin gevuld met subtiele hints die je zelfs na vier-vijf keer nog nieuwe details laten ontdekken.


Het filosoferende verhaal met een overdosis actie wordt continu onderbouwd door excellente muziek. Gainax zocht in de eerste plaats inspiratie in de eeuwenoude klassiekers met muziek van Bach, Handel, Verdi en Beethoven. Het gebruik van Messiah met het bekende Halleluja koor en de Negende Symphonie van Beethoven met Ode to Joy zorgt op elk moment voor de correcte sfeerzetting. Het bedrijf zorgde tegelijkertijd voor afwisseling met een ijzersterke soundtrack van componist Shiro Sagisu, wiens tonen naadloos aansluiten op de klassieke muziek. Het is weinig verwonderlijk dat zijn nummers hem zowel kritisch als commercieel succes opleverden. Het openingsthema A Cruel Angel's Thesis van Yoko Takahashi en het afsluitende Fly Me To The Moon van Claire Littley - het gaat om een cover van het nummer dat bekend werd dankzij een Frank Sinatra cover - zijn minstens even goed. Neon Genesis Evangelion beschikt dan ook over een onmiskenbare succesvolle soundtrack die zelfs zonder de serie het luisteren waard blijkt.

Neon Genesis Evangelion is dan ook een verwonderlijk geheel dat behoort tot mijn lijst van absoluut favoriete series. Het is een show die toelaat om nieuwe dingen te ontdekken telkens als je hem bekijkt. Je kunt genieten van de actie, de kick-ass momenten, het filosofische gemijmer met de continue religieuze symboliek of de sterke soundtrack. De serie heeft tegelijkertijd een stevige historische waarde, Neon Genesis Evangelion kon de anime-industrie midden jaren '90 uit een creatieve en commerciële crisis helpen. Het is dan ook een inspiratiebron voor een eindeloze reeks topseries die sindsdien volgden. Het hoort dan ook - samen met vervolg End of Evangelion - thuis in elke animecollectie.